Dit was in een europa een punt waar we beide graag heen wilden. Het was tijdens het plannen van de globale route het eerste punt waarvan we zeiden, hier gaan we heen! Vanaf dat moment was het globale plan om eerst naar het oosten te gaan naar Auschwitz, en daarna afzakken naar het zuiden naar Kroatië om de zon op te zoeken.

Ik (Sven) had in mijn vrienden/familie niemand gehoord die in Auschwitz was geweest. Ik ging er daarom zonder vooroordeel heen en was vooral heel benieuwd naar hoe het verhaal verteld werd en hoe ik mij daar zou voelen. Iedereen weet wel wat zich daar heeft afgespeeld maar hoe is het dan om echt daar te zijn?

We hebben ervoor gekozen om een rondleiding te nemen. Het kost iets meer, maar dan krijg je alles mee op de manier zoals het bedoeld is. Het museum, dat dus grotendeels een openluchtmuseum is met de oude gebouwen en ruïnes, is verdeeld over twee locaties. De rondleiding start in Auschwitz, dit is voornamelijk het deel waar gewerkt werdt, en gaat verder in Birkenau waar vooral veel mensen kunnen “wonen”. In Auschwitz start de rondleiding met een film waarin werd verteld dat het niet makkelijk is wat je vandaag allemaal te zien krijgt en dat het iets is wat je echt voor jezelf doet.

De gids neemt je mee door het werkkamp van Auschwitz. Sommige gebouwen of straatbeelden herken je uit films en het ineens loop je er middenin. Het voelt nog wat onwerkelijk en misschien ook wel een beetje alsof je op een filmset loopt. Je loopt het terrein op onder de poort met de bekende tekst “Arbeit macht frei” Binnen in de gebouwen vertelt de gids alle info over het kamp. Er is een kaart te zien vanuit waar mensen allemaal afgevoerd werden naar Auschwitz. De info over de hoeveelheid mensen die in het kamp hebben gezeten en hoeveel het niet hebben overleefd met daaronder uitgewerkt hoeveel mensen uit elk land. Het is droge info maar als je leest en hoort, wat de gids vertelt, dat er 1,3 miljoen mensen hebben gezeten en dat 1,1 miljoen het niet hebben overleefd, is dat een heel groot slikmoment.

Na de relatief droge info loop je weer naar buiten om het volgende gebouw in te gaan. Het zijn allemaal oude barakken waar de mensen in hebben gewerkt of gewoond. In het volgende gebouw zijn spullen verzameld van mensen die in het kamp hebben gezeten. Er is een stapel met koffers te zien, mensen dachten dat ze voor lange tijd in het kamp zouden blijven, slik. Er is een immens grote stapel met schoenen te zien, slik. Er is een net zo grote stapel te zien van menselijk haar wat is afgeschoren. Haar van mensen die daar hebben gezeten. Het is daar in die ruimte waar droge info en cijfers ineens mensen worden. Het is daar in die ruimte waar ik de meeste connectie voelde met de mensen. Het is de ruimte die ik het lastigst vond en het grootste slikmoment had.

Op het terrein van Auschwitz ga je ook een gebouw in met gaskamer en crematieoven. De gaskamer is nog intact en je loopt er zelfs even doorheen. Een gekke ervaring, maar omdat er verder niks meer is, voelt het een beetje als een betonnen bak. Vanuit het werkkamp Auschwitz rij je in 5 minuten met de shuttlebus naar het grote Birkenau. In Birkenau zijn alle mensen aangekomen en werden ze gesorteerd en geselecteerd op het perron. Mannen en vrouwen apart, zij die sterk genoeg waren om te werken mochten blijven, de rest had een lange zware reis achter de rug en mocht eerst douchen. Dit is ook hoe het aan de mensen zelf verteld werd. De Nazi’s deden er alles aan om de mensen doen geloven dat ze hier een nieuw leven konden opbouwen en dat hier alles beter was.

In Birkenau zijn we in twee houten barakken geweest. In de eerste krijg je te zien dat er onwijs veel stapelbedden staan. Stapelbedden van drie etages waar vijf mensen per etage moesten, ik wil niet zeggen konden, slapen. De tweede barak is voor sanitair. Het is groot, maar als je beseft hoeveel mensen er naartoe moeten is het veel te klein. Mensen vochten om op een gat te kunnen zitten, want heel veel meer dan wat gaten naast elkaar zonder iets voor privacy ertussen is het niet. Na de twee barakken loop je langs het bekende treinspoor naar de achterkant van het terrein. Hier bevinden zich de ruïnes van een oude gaskamer. Tijdens onze rondleiding vertelt onze gids soms persoonlijke verhalen van mensen die in het kamp hebben gezeten en zo ook hier.

Een aantal mensen uit het kamp leeft gescheiden van de rest en werkt bij de gaskamers. Zij hadden de taak om de andere mensen de douche in te begeleiden en daarna de lijken op te ruimen. Onmenselijke taken maar het was iets wat de Nazi’s zelf liever niet deden. Een van de jongens die daar werkte werd daar herenigd met zijn moeder omdat zij daar binnenkwam. Onwijs blij om elkaar weer te zien, moeder: “Hoe is het met je? Hoe heb je het? Wat gaan we doen zo?” “Ik vertel het je allemaal zo mam maar we gaan eerst even douchen” De jongen kon het niet aan om straks het lijk van zijn eigen moeder te moeten opruimen en is met haar meegegaan de douche in.

Het is daar gebeurd waar je op dat moment bijstaat en het zijn verhalen als deze die de Auschwitz/Birkenau tot leven brengen. Het doet je beseffen wat voor verschrikkelijks de mensen is aangedaan. Er is een deel van het museum waar je langs allemaal foto’s loopt. Foto’s van mensen die in het werkkamp hebben gezeten met daarbij de dag van aankomst en de dag van overlijden. Cijfers worden mensen en je kan ze even in de ogen kijken. Bij de meeste ligt de dag van overlijden binnen 3 maanden met de dag van aankomst. En dan te bedenken dat dit mensen in het werkkamp zijn en veruit de meeste het werkkamp niet eens halen.

Een bezoek aan Auschwitz/Birkenau heeft voor mij (en Rick ook) echt een toegevoegde waarde. Het is namens ons beiden dan ook echt een aanrader om een keer heen te gaan. Bijna iedereen kent wel wat beelden of cijfers maar het is daar waar het verhaal pas echt tot leven komt. Het is daar waar cijfers mensen worden. Het is daar waar je het als bezoeker lastig hebt. Het is daar waar onmenselijke dingen zijn gebeurd. Het is daar. Het is daar.